ଜାଣିଛନ୍ତି କି କେବେଠାରୁ ଓ କେଉଁଠାରେ ପ୍ରଥମେ ଦୁର୍ଗା ପୂଜା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ? ଜାଣନ୍ତୁ ଏହା ପଛର କାହାଣୀ

ପ୍ରତିବର୍ଷ ନବରାତ୍ରୀ ଅବସରରେ ଭବ୍ୟ ଦୁର୍ଗା ପୂଜାର ପରମ୍ପରା ରହିଆସିଛି। ନଅ ଦିନରେ ମା’ଙ୍କୁ ପୂଜା କରାଯାଏ। ଏହି ଦିନ ଗୁଡିକରେ ମା ଦୁର୍ଗାଙ୍କର ନଅଟି ରୂପକୁ ଦେଶର ପ୍ରତ୍ୟେକ କୋଣ ଅନୁକୋଣରେ ପୂଜା କରାଯାଏ | ତେବେ ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ ଏଥିପାଇଁ ପ୍ରସିଦ୍ଧ | ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗର ବିଭିନ୍ନ ସହରରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେଉଥିବା ଦୁର୍ଗା ପୂଜାର ସବୁଠାରୁ ନିଆରା | ବଙ୍ଗୀୟ ସମାଜର ବିରାଟ ପେଣ୍ଡାଲ ଏବଂ ଆକର୍ଷଣୀୟ ପ୍ରତିମା ଅଧିକ ଅକ୍ରୁସ୍ତ କରିଥାଏ ଭକ୍ତମାନଙ୍କୁ।

ଶହ ଶହ ବର୍ଷ ଧରି ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗରେ ଦୁର୍ଗା ପୂଜା ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଆସୁଛି। କୁହାଯାଏ ଯେ ଦୁର୍ଗା ପୂଜା ଆୟୋଜନ ପ୍ରଥମେ ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ପରବର୍ତୀ ସମୟରେ ଦେଶର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସ୍ଥାନକୁ ବ୍ୟାପିଥିଲା। ଆଜି ମଧ୍ୟ ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ ପରି ଦୁର୍ଗା ପୂଜା କେଉଁଠାରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ନାହିଁ । ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗରେ ପ୍ରଥମେ ମା ‘ ଦୁର୍ଗାଙ୍କୁ କିଭଳି ଆରାଧନା କରାଯାଇଥିଲା, ତାହାର ଅନେକ କାହାଣୀ ରହିଛି, ତେବେ ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା କିଭଳି ପ୍ରଥମେ ଏଠାରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଦୁର୍ଗାପୂଜା…

ପଲାସି ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଦୁର୍ଗା ପୂଜା ହୋଇଥିଲା:

୧୭୫୭ ପଲାସି ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗରେ ପ୍ରଥମେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଦୁର୍ଗା ପୂଜା | କୁହାଯାଏ ଯେ ପଲାସି ଯୁଦ୍ଧରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିଜୟ ପାଇଁ ଭଗବାନଙ୍କୁ ଧନ୍ୟବାଦ ଦେବା ପାଇଁ ମା’ ଦୁର୍ଗାଙ୍କୁ ଆବାହନ କରାଯାଇ ଏଠାରେ ପୂଜା କରାଯାଇଥିଲା।

ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗର ମୁର୍ସିଦାବାଦର ୨୨ କିମି ଦକ୍ଷିଣରେ ଗଙ୍ଗା କୂଳରେ ପଲାସି ନାମକ ଏକ ସ୍ଥାନ ଅଛି | ଯେଉଁଠାରେ ୨୩ ଜୁନ୍ ୧୭୫୭ରେ ପଲାସି ଯୁଦ୍ଧ ହୋଇଥିଲା। ଏଥିରେ ବ୍ରିଟିଶ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆକୁ ହରାଇ ବିଜୟ ହାସଲ କରିଥିଲେ ରୋବର୍ଟ କ୍ଲିଭ।

କୁହାଯାଏ ଯେ ଯୁଦ୍ଧରେ ବିଜୟ ପରେ ରୋବର୍ଟ କ୍ଲିଭ ଭଗବାନଙ୍କୁ ଧନ୍ୟବାଦ ଦେବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ନବାବ ସିରାଜ-ଉଦୋଲା ଏହି ଅଞ୍ଚଳର ସମସ୍ତ ଚର୍ଚ୍ଚକୁ ଧ୍ୱଂସ କରିଦେଇଥିଲେ। ସେତେବେଳେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ଓକିଲ ରାଜା ନବ କୃଷ୍ଣଦେବ ଆଗକୁ ଆସିଥିଲେ। ସେ ରବର୍ଟ କ୍ଲିଭଙ୍କ ସାମ୍ନାରେଦୁର୍ଗା ପୂଜା ଆୟୋଜନ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥିଲେ। ଏହି ପ୍ରସ୍ତାବରେ ରବର୍ଟ କ୍ଲିଭ ମଧ୍ୟ ରାଜି ହୋଇଥିଲେ। ସେହି ବର୍ଷ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ କୋଲକାତାରେ ଏକ ବଡ଼ ଦୁର୍ଗା ପୂଜା ଆୟୋଜନ କରାଯାଇଥିଲା।

ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଜଣେ ଇଂରାଜୀକୁ ଖୁସି କରିବା ପାଇଁ ଦୁର୍ଗା ପୂଜା କରାଯାଇଥିଲା:

ସମଗ୍ର କୋଲକାତା ଚମତ୍କାର ଭାବରେ ସଜାଯାଇଥିଲା | କୋଲକାତାର ଶୋଭା ବଜାରର ପୁରାତନ ଅଂଚଳରେ ଦୁର୍ଗା ପୂଜା ଆୟୋଜିତ ହୋଇଥିଲା। ଏଥିରେ କୃଷ୍ଣନଗରର ମହାନ ଚିତ୍ରକାର ଏବଂ ମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକୁ ଡକାଯାଇଥିଲା | ମହାନ ମୂର୍ତ୍ତି ତିଆରି କରାଯାଇଥିଲା | ଶ୍ରୀଲଙ୍କାରୁ ଭର୍ମା ଏବଂ ନୃତ୍ୟଶିଳ୍ପୀଙ୍କୁ ଡକାଯାଇଥିଲା। ଏକ ହାତୀ ଉପରେ ବସି ସମାରୋହକୁ ରୋବର୍ଟ କ୍ଲିଭ ଉପଭୋଗ କରିଥିଲେ। ଏହି ଘଟଣା ଦେଖିବାକୁ ଲୋକମାନେ ଦୂର ଦୂରାନ୍ତରୁ କୋଲକାତା ଆସିଥିଲେ |

ଏହି ଘଟଣାର ପ୍ରମାଣ ଭାବରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ଏକ ଚିତ୍ର ଆଜିବି ରହିଛି | ଯେଉଁଥିରେ କୋଲକାତାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ପ୍ରଥମ ଦୁର୍ଗା ପୂଜା ଚିତ୍ରିତ ହୋଇଛି | ରାଜା ନବ କୃଷ୍ଣଦେବଙ୍କ ପ୍ରାସାଦରେ ଏକ ଚିତ୍ର ମଧ୍ୟ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଥିଲା। ଏଥିରେ କୋଲକାତାର ଦୁର୍ଗା ପୂଜା ଘଟଣା ଚିତ୍ରିତ ହୋଇଥିଲା | ଏହି ଚିତ୍ରକଳା ଆଧାରରେ ପ୍ରଥମ ଦୁର୍ଗା ପୂଜାର କାହାଣୀ କୁହାଯାଇଛି |

୧୭୫୭ ର ଦୁର୍ଗା ପୂଜା ଘଟଣା ଦେଖି ବଡ ବଡ ଧନୀ ଜମିଦାରମାନେ ମଧ୍ୟ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଗଲେ | ପରବର୍ତ୍ତୀ ବର୍ଷଗୁଡିକରେ, ଯେତେବେଳେ ବଙ୍ଗଳାରେ ଜମିନ୍ଦରୀ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଲାଗୁ ହେଲା, ସେହି ଅଞ୍ଚଳର ଧନୀ ଜମିଦାରମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଶକ୍ତି ଏବଂ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦେଖାଇବା ପାଇଁ ପ୍ରତିବର୍ଷ ଧୁମ୍ଧାମ୍ରେ ଦୁର୍ଗା ପୂଜା ଆୟୋଜନ କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ଏହାକୁ ଦେଖିବା ପାଇଁ ବହୁ ଦୂରଦୂରାନ୍ତରୁ ଆସୁଥିଲେ | ଧୀରେ ଧୀରେ ଦୁର୍ଗା ପୂଜା ଲୋକପ୍ରିୟ ହେଲା ଏବଂ ସବୁ ସ୍ଥାନରେ ଘଟିବାକୁ ଲାଗିଲା |

ଦୁର୍ଗା ପୂଜାର ଆୟୋଜନ ବିଷୟରେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କାହାଣୀ:

ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଦୁର୍ଗା ପୂଜାର ଆୟୋଜନ ବିଷୟରେ ଆହୁରି ଅନେକ କାହାଣୀ ଅଛି | କୁହାଯାଏ ଯେ ଏହାକୁ ପ୍ରଥମେ ନବମ ଶତାବ୍ଦୀରେ ବଙ୍ଗଳାର ଜଣେ ଯୁବକ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ବଙ୍ଗଳାର ରଘୁନନ୍ଦ ଭଟ୍ଟାଚାର୍ଯ୍ୟ ନାମକ ଜଣେ ପଣ୍ଡିତଙ୍କ ବିଷୟରେ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଦୁର୍ଗା ପୂଜା ଆୟୋଜନ କରିବାର ମଧ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ ରହିଛି। ଅନ୍ୟ ଏକ କାହାଣୀ ଅନୁଯାୟୀ, ବଙ୍ଗଳାରେ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ କୁଲକ ଭଟ୍ଟ ନାମକ ଜଣେ ପଣ୍ଡିତଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାରେ ତାହିରପୁରର ଜଣେ ଜମିନ୍ଦର ନାରାୟଣଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଦୁର୍ଗା ପୂଜା ଆୟୋଜନ କରାଯାଇଥିଲା। ଏହି ସମାରୋହଟି କେବଳ ପରିବାର ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ଥିଲା |

କୁହାଯାଏ ଯେ ୧୭୫୭ ପରେ, ୧୭୯୦ ମସିହାରେ ବଙ୍ଗଳାର ନାଦିଆ ଜିଲ୍ଲାର ଗୁପ୍ତ ପାଢ଼ାରେ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ରାଜା, ସମ୍ଭାନ୍ତ ଏବଂ ଜମିଦାରମାନେ ସର୍ବସାଧାରଣରେ ଦୁର୍ଗା ପୂଜା ଆୟୋଜନ କରିଥିଲେ। ଏହା ପରେ ଦୁର୍ଗା ପୂଜାକୁ ଏଯାବତ ପରମ୍ପରା ଭାବେ ପାଳନ କରାଯାଉଛି |